Naar het hart van de Javaanse cultuur

Ha beste mensen,

Wij zijn weer wat verder op Java terecht gekomen, in Yogyakarta om precies te zijn. En we hebben weer enkele kleine avonturen meegemaakt (en wat website-foto's gemaakt). Na onze krankzinnige busritten op Sumatra zijn we overgeschakeld op de trein. En nog wel executive class. We hangen achterover in enorme stoelen met om ons heen AC die prima werkt. En we zien de Javaanse dorpen langstrekken. En samen met de informatie uit de boekjes interpreteren wij het landschap. Wie het beter weet, mag het zeggen. Het schijnt dat de natte rijstcultuur zo rond het begin van onze jaartelling Indonesie is binnengedrongen, met name op Java en op Bali. Het kwam vanuit waarschijnlijk China en vergde een enorme organisatiestructuur. Omdat het namelijk zo arbeidsintensief is moesten op bepaalde momenten (planten, oogsten, aanleggen watervoorziening) verschillende dorpen samenwerken om alles goed te laten verlopen. De structuur van het dorpsleven is hierdoor bepaald, zegt men, en de grote hindoestaanse en boedhistische beschavingen op Java en Bali kwamen uit deze organisatiestructuren voort. Als je nu zo'n dorpje voorbij rijdt is dat goed te zien. Op Sumatra wat ordeloos langs de wegen of in de bossen verspreid. Op Java heel compact gebouwd met allerlei kleine, nette straatjes die tussen de huizen in lopen en een zeer abrupte overgang tussen dorp en rijstveld. Geen vierkante meter mag verloren gaan. Het ziet er prachtig uit, met name wanneer het landschap wat golft. Hoe platter, hoe oninteressanter want grootschaliger.

In Yogyakarta zien we deze structuur ook terug in de kampongs, de woonwijken in de stad. Heel compact, zeer kleine straatjes, veel mensen en alles perfect aangeveegd met veel planten in potten en enorm veel te zien. De moderne afvalbergen van plastic zijn niet hier te vinden maar aan de randen. Rivieren zijn prachtige plekken om afval te dumpen. Er stroomt water en dat kan dan mooi alles mee nemen. Waarheen dat lijkt er minder toe te doen. Als je door deze kampongs maar langzaam genoeg loopt en onbeschaamd binnenloopt dan blijken de mensen overal enorm gastvrij. De taalbarriere is soms enorm maar de omgangsvormen blijken bij de meeste mensen niet zo erg te verschillen. Wij kwamen terecht terwijl we op zoek waren naar vocht wat we ook op mochten drinken (want het is nog steeds ramadan) bij een man met een kleine lori (4 maanden oud) van Sulawesi. Gevonden als een soort wees en nu een lief, aanhankelijk huisdiertje. En we kwamen terecht bij de plaatselijke kroncong-club. Dit is een muziekvorm populair geworden in de jaren 20 in de volkswijken van de steden. De oorsprong schijnt Portugees te zijn maar ons deed het erg denken aan Amsterdamse smartlappen. De begeleiding was in dit geval een orgeltje en iedereen mocht een rondje zingen. Er werd gezellig thee gedronken want iedereen bleek katholiek te zijn. We konden in onze reisgids niets vinden over de link tussen kroncong en katholiek, hoewel we net bedenken dat de Portugezen natuurlijk katholiek geweest zijn. Het zingen was niet allemaal even zuiver maar de sfeer was geweldig en uiteindelijk hebben we nog wat geld in de clubkas gestopt wat keurig in een schriftje vermeld werd: Robbert en Henriette 20.000 Rp.

Yogyakarta heeft als enige stad op Java nog een sultan die nog echt iets te zeggen heeft. De sultan Hamengkubuwono X is automatisch ook gouverneur van Yogya. Een cadeautje van Sukarno aan zijn vader (Hamengkubuwono IX) voor de steun tijdens de onafhankelijkheidsstrijd. Hamengkubuwono X woont in het paleis met zijn vrouw en 5 dochters. Hij heeft dus geen opvolger want vrouwen op de troon daar doen ze hier niet aan. Hamengkubuwono is een moderne man want hij vindt dit geen reden om ( net als zijn vader die 21 kinderen had)er een of meer vrouwen bij te nemen. In het paleis liepen, of liever zaten en lagen, tientallen in Javaanse traditionele klederdracht gestoken paleiswachten die de hele dag alleen maar aanwezig hoeven te zijn. Om te vegen en andere nederige klusjes waren weer andere mensen in andere traditionele kleding.

Verder hebben we inmiddels een klein woordenboekje gekocht want in het wat en hoe-boekje kunnen we geen Indonesische woorden opzoeken. Wij vertalen ons rot maar de wereld wordt er niet altijd begrijpelijker door. Wie begrijpt dit opschrift in de bus: gratis zonder loterij een stukje naaimachine. Voor stukje mag je volgens het woordenboek ook fruit lezen als dat beter is. Deze zin werd aangeboden door Juliana Raya, vertaald door ons als victorious Juliana. Maar ook deze extra infomatie hielp ons niet echt. Het moeilijke aan Indonesisch is dat de woorden aan de voor- en achterkant uitgebreid kunnen worden en dan een hele andere betekenis krijgen en ook nog eens niet meer uit te spreken zijn voor ons. Wij zitten nu in Jalan Prawirotaman, nou dat duurt wel een paar dagen voor je dat foutloos tegen de buschauffeur weet te zeggen.

Voor Yogya zaten we heerlijk in de bergen op 1200 meter hoogte. Cibodas heette het plaatsje en we logeerden bij Freddy, weer zo'n typisch Indonesische naam. Freddy was 70 jaar en sprak Nederlands. Hij had ook na de oorlog nog op een Nederlandse school gezeten. Freddy had een echte homestay en hij zorgde heel goed voor ons. Hij en zijn vrouw (die we maar een keer gezien hebben) kookten lekker voor ons. Freddy gaf ons ook de hele tijd op een nogal sturende manier goede tips over van alles en nog wat. Hij was naast zijn werk in zijn guesthouse heel druk met de moskee en nog drukker met de voorbereiding voor zijn eerste pelgrimage naar Mekka. Wij wisten dat natuurlijk niet maar daar moet intensief voor geoefend worden. Voor ieder graf dat ze in Mekka bezoeken is er een ander gebed. Voor ieder onderdeel is er passende kleding. Er moeten bepaalde rites en houdingen geoefend worden. Zijn vrouw kende dat allemaal al want die was al twee keer geweest maar voor Freddy was de voorbereiding een heel ding. Een keer bij een nieuw en moeilijk gebed was hij van 23.00 uur tot 5.00 onder de pannen. Zo wie zo moest hij nu tijdens Ramadan iedere nacht om 2.00 uur opstaan om te koken en te eten en daarna ging hij niet meer naar bed. Als hij vertelde over het eind van de Ramadan en hoeveel dagen het nog duurde dan glunderde hij helemaal. We hadden bij Freddy met iedereen gezellige gesprekjes want de eetruimte was maar heel klein en Freddy's guesthouse was de enige mogelijkheid om in Cibodas een maaltijd te krijgen dus je kon elkaar niet ontlopen.

We merken echt dat de Ramadan naar een hoogtepunt toe gaat. De gezangen en gebeden duren nog langer en het volume is maximaal. We hebben af en toe het gevoel dat er een soort competitie aan de gang is wie het het hardst en het langst kan. De katholieke en protestantse gelovigen hebben de meest hemelse muziek voortgebracht maar wij geloven niet dat de imams schoonheid voor ogen hebben wanneer ze hun boodschap verkondigen. Is schoonheid, ijdelheid? Wij weten het niet maar voor onze ongelovige oren zijn de geluiden uit de luidspreker af en toe verbazingwekkend. Naast de geluiden van de moskee zijn de schoolkinderen een optreden aan het voorbereiden waarvoor ze vanmorgen van 5.00 tot 6.00 geoefend hebben (een soort majorettencorps maar dan anders) en nu (17.00 uur) komen ze weer voorbijgetrommeld en gezwaaid.

En verder was de dierentuin in Yogya minder depressief dan Robbert gevreesd had en telden we maar 15 andere bezoekers.

En is de Borobudur terecht een world heritage site met al zjn prachtige verhalende beeldhouwwerk. Maar wat deden die irritante, luidruchtige, Indonesische jongetjes daar toch om 6 uur 's ochtends? Als we onze route slim liepen konden we toch rustig kijken.

En weten we nu dat Dokter Gigi geen heel veel voorkomende naam is bij dokters zoals we eerst dachten maar dat gigi tand betekent (dus tandarts).

En verder lijken Indonesische baby's met pluizebolletjes en een tikje spleetoogjes best veel op orang oetan-baby's. En wat is mooier dan een jonge orang oetan?.

En verder werden we net op straat aangesproken door een heel blije papa. Zijn zoon was net 2 uur geleden geboren en hij haalde even wat spullen thuis voor zijn vrouw. Hij liep op een wolk en hij moest het kwijt.

Verder hebben we nog een stukje tempoe doeloe meegemaakt. We bezochten een theefabriek vlak bij Cibodas gesticht door de Nederlanders. Om onduidelijke redenen moesten we een stofjas aan en een pet op. Heel effectief leek het ons niet want we mochten onze schoenen aanhouden en de thee aanraken.

En we zagen in het oude fort Vredenburg in Yogya de meest prachtige diorama's met de heroische onafhankelijkheidsstrijd. De diorama's waar de Nederlanders streden tegen de vrijheidsstrijders waren niet meer in het Engels vertaald zodat de finesse hiervan ons ontging. Was dit toeval of tact voor de Nederlandse toeristen nu?

En verder moet iedereen die een reactie van ons wil (Linda bijvoorbeeld) een e-mailtje naar ons adres sturen (rvanhiele@wanadoo.nl of hdegoei@online.nl) want via deze site kunnen we niet reageren.

En verder gaat het met ons nog steeds prima, we blijven rondkijken maar zullen straks geen problemen hebben met wat meer herfsttemperaturen want koud wordt het hier maar niet.

En verder veel groetjes aan iedereen die ons lief is, Robbert en Henriette.